Lịch sử hình thành và phát triển
Buôn Ma Thuột có lịch sử hình thành và phát triển gắn liền với sự khai phá vùng đất Tây Nguyên của người Việt.
Vào cuối thế kỷ 19, người Pháp bắt đầu thực hiện các chuyến thám hiểm vào vùng đất Tây Nguyên để tìm cách khai thác thuộc địa. Các chuyến thám hiểm quan trọng nhất là của bác sĩ Alexandre Yersin và Henri Maitre. Họ tiếp cận Tây Nguyên bằng đường thủy từ sông Mekong vào sông Sêrêpôk đến Buôn Đôn.
Nhờ sự hướng dẫn của các vua săn voi ở Buôn Đôn, người Pháp tìm được đường đi dọc theo các nhánh suối Ea Na và Ea Tam, nơi có nhiều làng buôn của người Ê Đê sinh sống. Đây chính là nơi hình thành nên trung tâm hành chính mới có tên gọi Ban Mê Thuột sau này.
Năm 1905, bản đồ quy hoạch đầu tiên về Ban Mê Thuột được ấn hành. Buôn đầu tiên được ghi nhận là buôn Kram. Đồng thời, người Pháp cũng lập các đồn điền và sử dụng lao động của người Ê Đê để khai thác thuộc địa.
Đến năm 1918, bản đồ thứ 2 được ấn hành, ghi nhận thêm buôn Alê A và Alê B. Năm 1930, bản đồ thứ 3 phân chia rõ khu người Việt (khu An Nam), khu người Pháp và khu người Ê Đê.
Cuối thời Pháp thuộc, vua Bảo Đại thường lui tới Tây Nguyên nghỉ mát và cho xây dựng nhiều công trình ở Ban Mê Thuột. Trong Thế chiến thứ 2, Nhật chiếm đóng Đông Dương nhưng vẫn để người Pháp kiểm soát Tây Nguyên.
Sau năm 1954, chính quyền Sài Gòn đổi tên Ban Mê Thuột thành thị xã Lạc Giao. Đến năm 1968, thị xã trở thành chiến trường ác liệt trong cuộc Tổng tiến công Mậu Thân.
Ngày 10/3/1975, Quân Giải phóng miền Nam giành được thắng lợi, giải phóng hoàn toàn Buôn Ma Thuột. Sau năm 1975, thị xã mang tên Buôn Ma Thuột cho đến ngày nay.
Địa lý
Buôn Ma Thuột nằm ở trung tâm Tây Nguyên, cách Hà Nội khoảng 1.300km về phía Nam. Thành phố có diện tích 377,18 km2, dân số năm 2019 là 375.590 người.
Thành phố giáp các huyện Krông Pắk, Cư Kuin, Cư Jút, Krông Ana và Buôn Đôn. Độ cao trung bình khoảng 500m so với mực nước biển.
Khí hậu Buôn Ma Thuột mang đặc trưng của khí hậu nhiệt đới gió mùa, có 2 mùa rõ rệt. Mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10, mùa khô từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau. Nhiệt độ trung bình hàng năm khoảng 23,6 độ C.
Hành chính
Buôn Ma Thuột được chia thành 21 đơn vị hành chính cấp xã, gồm:
- 13 phường: Ea Tam, Khánh Xuân, Tân An, Tân Hòa, Tân Lập, Tân Lợi, Tân Thành, Tân Tiến, Thắng Lợi, Thành Công, Thành Nhất, Thống Nhất, Tự An.
- 8 xã: Cư Êbur, Ea Kao, Ea Tu, Hòa Khánh, Hòa Phú, Hòa Thắng, Hòa Thuận, Hòa Xuân.
Trong đó, có 7 làng Ê Đê nội thành với hàng chục nghìn dân, vẫn giữ nguyên kiến trúc nhà ở và lối sản xuất truyền thống.
Kinh tế – xã hội
Thủ phủ cà phê
Cà phê được trồng rộng rãi ở Đắk Lắk từ những năm 1930. Hiện nay, diện tích cà phê của tỉnh lên tới hơn 200.000 ha, chiếm 60% sản lượng cà phê của cả nước.
Chất lượng và hương vị cà phê Buôn Ma Thuột nổi tiếng khắp thế giới. Thương hiệu “Cà phê Buôn Ma Thuột” gắn liền với vùng đất này, được mệnh danh là thủ phủ cà phê của Việt Nam.
Các ngành kinh tế khác
Ngoài cà phê, Buôn Ma Thuột còn phát triển các ngành công nghiệp, thương mại, dịch vụ với tốc độ tăng trưởng hàng năm khoảng 13,5%.
Các khu công nghiệp, khu công nghệ cao đã và đang được hình thành, thu hút nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Hệ thống các trung tâm thương mại, siêu thị hiện đại như Vincom, MM Mega, Coopmart,… đáp ứng nhu cầu mua sắm của người dân.
Các ngành dịch vụ giáo dục, y tế, du lịch phát triển mạnh mẽ. Buôn Ma Thuột là trung tâm giáo dục lớn của Tây Nguyên với nhiều trường đại học, cao đẳng và trung học chất lượng cao.
Cơ sở hạ tầng
Đến nay, 98% đường phố Buôn Ma Thuột đã được nhựa hóa, 100% đường phố chính có điện chiếu sáng. Tỷ lệ hộ dân sử dụng nước sạch đạt 80%, xử lý nước thải hiện đại.
Sân bay Buôn Ma Thuột là cửa ngõ giao thương quan trọng của Tây Nguyên, có nhà ga hiện đại, đáp ứng nhu cầu đi lại và vận chuyển hàng hóa lớn.
Các tuyến đường cao tốc kết nối Buôn Ma Thuột với các tỉnh lân cận đang được đầu tư xây dựng.
Văn hóa – Du lịch
Buôn Ma Thuột có nhiều di tích lịch sử văn hóa tiêu biểu:
- Nhà đày Buôn Ma Thuột
- Đình Lạc Giao
- Biệt điện Bảo Đại
- Chùa Sắc Tứ Khải Đoan
- Tượng đài Chiến thắng
- Làng văn hóa buôn Ê Đê
Buôn Ma Thuột cũng là nơi tổ chức Lễ hội Cà phê lớn nhất Việt Nam 2 năm một lần, thu hút hàng triệu lượt khách trong và ngoài nước.
Với vị trí trung tâm, giao thông thuận lợi, Buôn Ma Thuột là điểm khởi đầu của nhiều tuyến du lịch hấp dẫn khác ở Tây Nguyên như Bản Đôn, hồ Lắk, thác Dray Sáp,…
Kết luận
Tóm lại, Buôn Ma Thuột có vị trí địa lý quan trọng, là trung tâm kinh tế – văn hóa – xã hội lớn nhất khu vực Tây Nguyên. Thành phố được biết đến là thủ phủ cà phê, đồng thời cũng là trung tâm công nghiệp, thương mại, dịch vụ hàng đầu vùng.
Buôn Ma Thuột hoàn toàn xứng đáng là đô thị loại I trực thuộc tỉnh Đắk Lắk, là đầu tàu cho sự phát triển chung của cả vùng Tây Nguyên.
